ពាក្យថា «សង្ឃ» គឺជាភាសាសំស្រ្តឹតដែលមានអត្ថន័យថា «សហគមន៍» ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាចម្បងសំដៅទៅរកសហគមន៍អ្នកបួស ឯគោលដៅក្នុងការសាងផ្នួសគឺជាការស្វែងយល់ពីធម្មជាតិនៃជីវិត គឺជាការសិក្សាអំពីពុទ្ធវចនៈក្នុងន័យឆ្ពោះទៅរកភាពស្ងប់សុខ ជៀសចាកផុតពីទុក្ខ (LIFE SUFFERING) ដូច្នេះហើយទើបត្រូវសាងសង់វត្តឡើងដើម្បីអោយព្រះសង្ឃគង់នៅជាសហគមន៍មួយ និងដាច់ឆ្ងាយពីសង្គមខាងក្រៅ ។ សង្ឃក៏មាននៅក្នុងសាសនាផ្សេងៗផងដែរ ដូចជា ព្រះពុទ្ធសាសនា គ្រិស្តសាសនា ហិណ្ឌូ និងសាសនាចេន ជាដើម។
សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាយើងបច្ចុប្បន្ន ព្រះសង្ឃ បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងបញ្ហា សតិអារម្មណ៍ របស់ប្រជាជន ក៏ដូចជា ចិត្ត គំនិត ដើម្បីអោយពុទ្ធបរិស័ទ បានយល់ដឹង និងដើរតាមមាគ៌ាដ៏ត្រឹមត្រូវ ។
វិស័យអប់រំបែបប្រពៃណី
តាំងពីសតវត្សទី៥ រហូតមកទល់នឹងរាជព្រះបាទ អង្គដួង ប្រទេសយើង ពុំទាន់មានសាលារៀននៅឡើយ (សាលារៀនដំបូងចាប់កំណើតក្នុងរាជព្រះបាទ នរោត្តម ) ប្រទេសយើងនៅបន្តការសិក្សាតាមបែបប្រពីណី ដោយក្មេងៗត្រូវបានបញ្ជូនទៅអោយសិក្សានៅឯវត្ត ដោយមានការបង្រៀនដោយផ្ទាល់ពីព្រះសង្ឃ។
ខ្មែរយើងកាន់ពុទ្ធសាសនា ការសិក្សាតែងតែផ្អែកលើពុទ្ធសាសនា តែប្រពៃណីការសិក្សានៅយកតាមលទ្ធិសាសនាព្រាហ្មណ៍ គឺយើងឱ្យកូនចៅទៅនៅវត្ត ព្រោះវត្ត ជាសាលារៀន វត្តជាសាកលវិទ្យាល័យ ។ វិជ្ជាគ្រប់បែបយ៉ាងស្ថិតនៅក្នុងវត្ត វត្តជាជង្រុក ជាឃ្លាំងសារពើវិជ្ជា អក្សរសាស្ត្រ គណិតសាស្ត្រ ហោរាសាស្ត្រ ពេទ្យសាស្ត្រ យុទ្ធសាស្ត្រ វិស្សកម្មសាស្ត្រ ។ល។
កុលបុត្រ កុលធីតា សុទ្ធតែជាសិស្សវត្ត ពេលចេញពីវត្តទៅ អាចជាព្រះមហាក្សត្រ សេនាបតី នាម៉ឺនមន្ត្រីកាន់ក្រសួងត្បូងការនៅក្នុងប្រទេស ។ (ពាក្យ «ក្រសួង» ខ្មែរបុរាណហៅថា «ទ្រូង»)
នេះហើយជាប្រពៃណីការសិក្សារបស់យើងពីបុរាណ បានជាគេហៅវត្តថា «ក្តី=កុដ្តិ» បានន័យថា អ្នកដែលចេញពីវត្តសុទ្ធជាអ្នក «ដឹងក្តី» ។
ការបួស និង ការសឹក
សង្គមខ្មែរបុរាណយើងមានប្រពៃណីអប់រំកូនកូនប្រុសតាមរយៈការបួសរៀន ចំណែកអប់រំកូនស្រីតាមរយៈការចូលម្លប់ ក្មេងប្រុសដឹងក្តីត្រូវបានបញ្ជូនឱ្យទៅបម្រើព្រះសង្ឃ ដល់ពេលពេញវ័យត្រូវបានបញ្ជូនឱ្យទៅបួសរៀន ។
កំឡុងពេលបម្រើព្រះសង្ឃ ក្មេងប្រុសត្រូវបានព្រះសង្ឃបង្រៀន អក្សរ លេខនព្វន្ត និងបង្រៀនសូត្រធម៌ ។ ចំពោះក្មេងប្រុសពេញវ័យត្រូវរៀនធម៌បួសផង និងរៀនអក្សរលេខនព្វន្តផងដំណាលគ្នា ។ ផ្អែកលើផ្នត់គំនិត (បួសដើម្បីសងគុណមាតាបិតា) ទាំងក្មេងប្រុសតូចៗដែលនៅបម្រើព្រះសង្ឃ ទាំងក្មេងប្រុសពេញវ័យ ។ ដល់ដំណាក់កាលមួយកំណត់ ការសាងផ្នួសដែលយ៉ាងតិចក៏មួយវស្សាដែរ ទើបសឹកវិញបាន ។
ការបួសរៀន គឺជាការទទួលការអប់រំផ្លូវចិត្ត អប់រំអារម្មណ៍មួយដ៏មានប្រសិទ្ធភាព ដែលសង្គមខ្មែរបុរាណទទួលស្គាល់ ជាទូទៅបន្ថែមលើការអប់រំផ្នែកចំនេះដឹងទូទៅ ចំណេះ ជំនាញ ការអប់រំសុខភាព ។
ខ្មែរយើងពីដើមយល់ឃើញថា ក្មេងប្រុសដែលធ្លាប់បានបួសរៀន ជាទូទៅតែងតែមាន ឧត្តមគតិ មានវិចារណញ្ញាណចេះគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង និងគ្រប់គ្រងគ្រួសារបានល្អ ។
ពុទ្ធបរិស័ទ មួយផ្នែកក្នុងសង្គមយើងបច្ចុប្បន្ន មានការគោរពនិង ស្រលាញ់ ព្រះសង្ឃ ជាជាងការគោរពប្រតិបត្តិ ពុទ្ធវចនៈ ឬ ខ្លឹមសារនៃព្រះធម៌ ពេលខ្លះនាំអោយមានការខ្វែងគំនិតគ្នា ទៅលើទស្សនៈ ឬក៏ ការអនុត្ត ព្រោះតែការនិយមទៅលើបុគ្គលផ្សេងគ្នា មួយក្រុម គាំទ្រទៅលើ ព្រះសង្ឃអង្គនេះ មួយក្រុមទៀត គាំទ្រទៅលើព្រះសង្ឃអង្គនោះ ឬក៏បុគ្គល មួយណាផ្សេង ។
សង្ឃ ចេញពី «គ្រហស្ថ» មកជា «បព្វជិត» ពេលខ្លះទៀត ក៏ចេញពី «បព្វជិត» មកជា «គ្រហស្ថ» ធម្មតាវិញ ហេតុភេទនេះ មិនមែនទើបតែកើតមាននៅក្នុងសម័យបច្ចុប្បន្ននោះទេ គឺកើតមានឡើងតាំងតែពីបុរាណកាលមក តែនៅក្នុងសម័យនេះ វាក្លាយទៅជារឿងទទួលយកមិនបាន និង ជារឿងខកចិត្ត របស់ពុទ្ធបរិស័ទមួយចំនួន កត្តានេះបណ្តាលមកពីការផ្តេកផ្តួល ទៅលើបុគ្គលខ្លាំងហួសហេតុ ជាជាងការប្រកាន់យក ពុទ្ធវចនៈ ។
«បុថុជ្ជន» "យោងតាមវចនានុក្រមរបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ពាក្យនេះមានន័យថា ជនមានកិលេសក្រាស់, ជនអ្នកមានសេចក្ដីសៅហ្មង"
ទាំង គ្រហស្ថ ទាំង បព្វជិក គឺសុទ្ធតែនៅជា បុថុជ្ជន គ្រាន់តែព្រះសង្ឃអង្គខ្លះមានការបួសរៀនយូរ ជាជនដែលមានធម៌ លោកមានគតិបណ្ឌិត ខ្ពស់ជាង គ្រហស្ថ គួរជាទីគោរព លោកយល់ដឹងពីលោកិយ ដំណើរនៃផ្លូវចិត្ត និងយល់ពីវិធីដោះស្រាយ តែមិនមែនមានន័យថា ក្រោយពេលដែលលោកបួសសុទ្ធតែអាចក្លាយទៅជាអរិយបុគ្គល ទាំងអស់នោះទេ លោកជាមនុស្ស ដែលមានសភាវៈ សាច់ ឈាម ដូចយើងគ្រប់គ្នា ដូច្នេះភាពឆកល្វែងណាមួយអាចកើតឡើងជារឿងធម្មតា ។
យើងអាចនិយាយមួយបែបទៀត ងាយយល់ជាងនេះបានថា គ្រូពេទ្យ ចេញមកពី សាមញ្ញជន ប៉ុន្តែ ទាំងគ្រូពេទ្យនិង សាមញ្ញជន សុទ្ធតែអាចឈឺ និងមានជំងឺ ខុសគ្នាត្រង់ថា គ្រូពេទ្យដឹងពីវិធីព្យាបាល ឯសាមញ្ញជន ត្រូវទៅពិគ្រោះជាមួយ គ្រូពេទ្យជាមុនសិន ។
អ្នកទៅបួសប្រៀបបានទៅនឹង អ្នកកំពុងព្យាបាល ឬ អ្នកកំពុងធ្វើដំណើរតាមផ្លូវ ដ៏វែងអន្លាយ ដែលពុំងាយនឹងដល់គោលដៅ តែលោកដឹងថាផ្លូវត្រូវដើរដោយរបៀបណា ។ តែគ្រហស្ថយើងធម្មតា ក៏ចេះដើរដែរ តែប្រៀបបានទៅនឹង មនុស្សដែលដើរតាមផ្លូវពុំមានពន្លឺភ្លើងបំភ្លឺ ដោយមិនដឹងថា នៅជុំវិញ ឬសងខាងផ្លូវ មានទិដ្ឋភាពបែបណា ខាងមុខ មានឧបសគ្គអ្វី នោះឡើយ ។
សរុបមក ការបួស គឺជាការរៀន ដូច្នេះហើយទើបយើងមានពាក្យថា បួសរៀន តែបើបួសរៀន ហើយមានឧបនិស្ស័យជាមួយពុទ្ធសាសនា ចង់នៅបម្រើនៅក្នុងសាសនារហូត បុគ្គលនោះអាចហៅថាជាបុគ្គលដ៏ប្រពៃ ឯបុគ្គលខ្លះទៀត មានឧបនិស្ស័យត្រឹមរយៈពេលណាមួយនោះ ក៏យើងមិនអាចនិយាយថា ជាបុគ្គល ដែលមិនរីកចម្រើននោះដែរ ។
ចូរច្បិចយកនូវចំណុចដែលល្អៗ សូមកុំច្បិចយកនូវចំណុចដែលយើងគិតថានាំអោយគំនិតយើងមិនរីកចម្រើន នោះហៅថា ការគិតសុទិដ្ឋិនិយម ការរៀនអំពីពុទ្ធសាសនា គឺជាការបង្រៀនយើងអោយគិតសុទិដ្ឋិនិយម (Be Positive and Be Aware) និង រៀនបើកចិត្តអោយទូលាយ មានពាក្យអង់គ្លេសមួយឃ្លារដែលគេសរសេរថា (OPEN MIND MEAN OPEN POSIBILITIES AND CLOSE MIND MEAN CLOSE POSIBILITIES) ។
CREDIT: SONEAT HOR
Comments
Post a Comment